SỰ KHÁC BIỆT GIỮA LIỆU PHÁP ACT & CBT

Hãy đọc để tìm hiểu thêm chi tiết về sự khác biệt giữa CBT và ACT cũng như cách các phương pháp tiếp cận trị liệu hành vi này hoạt động trong thực tế.

Trị liệu hành vi nhận thức (CBT)

Trị liệu nhận thức hành vi truyền thống (CBT) bao gồm một nhóm các kỹ thuật và phương pháp trị liệu tâm lý can thiệp vào những suy nghĩ, cảm xúc và hành vi được coi là không thích ứng. Việc điều trị hướng đến sự thay đổi thông qua các nguyên tắc điều kiện hóa cổ điển.

Nhà trị liệu đóng vai trò tích cực trong việc giúp bạn nhận ra những kiểu suy nghĩ có ảnh hưởng tiêu cực đến hành vi và cảm xúc của bạn. Sau đó, thân chủ được thách thức đưa ra những giải pháp khách quan giúp loại bỏ các triệu chứng rối loạn như lo lắng và trầm cảm.

Hình thức trị liệu nhận thức này thường là phương pháp điều trị ngắn hạn nhằm vào một vấn đề cụ thể bằng cách thúc đẩy những suy nghĩ tích cực liên quan đến thời điểm hiện tại. CBT có tính định hướng mục tiêu cao và tập trung vào sự thay đổi. Vì vậy, cần phải thay đổi cùng lúc cả suy nghĩ (nhận thức) và việc mình làm (hành vi). Các chiến lược chính bao gồm:

• rèn luyện những kỹ năng mới,
• đặt mục tiêu,
• giải quyết vấn đề,
• tự giám sát và
• sự tiến bộ dần dần.

Ví dụ: “Tôi đã trễ thời hạn, tôi hoàn toàn vô dụng” có thể trở thành “Tôi đã không cố gắng hết sức để hoàn thành đúng thời hạn, nhưng có lý do khiến nhiệm vụ được giao cho tôi và tôi sẽ làm tốt hơn vào lần sau”.

Liệu pháp Chấp nhận và Cam kết (ACT)

Liệu pháp Chấp nhận và Cam kết  có tác dụng cải thiện chất lượng cuộc sống đồng thời chấp nhận rằng không phải tất cả những suy nghĩ và niềm tin đều dễ chịu hoặc cần được loại bỏ. Nó bao gồm 6 nguyên tắc cốt lõi và kỹ năng chánh niệm mà thân chủ học cách hòa nhập vào cuộc sống hàng ngày.

Nó cũng được xem xét và dựa trên liệu pháp hành vi, được tạo ra bởi Steve Hayes vào năm 1986 và thuộc về cái gọi là “làn sóng thứ ba” của liệu pháp hành vi.

Tất cả đều bắt đầu vào cuối những năm 80, cùng với

• Trị liệu hành vi biện chứng (DBT),
• Liệu pháp nhận thức dựa trên chánh niệm (MBCT), và
• Giảm căng thẳng dựa trên chánh niệm (MBSR).

Tất cả những điều đó đều dựa trên sự chấp nhận và chánh niệm thay vì thay đổi suy nghĩ bằng vũ lực.

Lý thuyết Khung quan hệ (RFT), được phát triển sớm hơn một chút, là chương trình nghiên cứu cơ bản của ACT về ngôn ngữ và nhận thức của con người. Nó lập luận rằng chúng ta học giao tiếp bằng cách tương tác với môi trường và những người khác, chứ không chỉ dựa trên các liên kết kích thích.

Liệu pháp Chấp nhận và Cam kết là một phương pháp tương đối mới, nhưng thập kỷ qua đã cung cấp rất nhiều dữ liệu lâm sàng và thực nghiệm đầy hứa hẹn cũng như các nghiên cứu hỗ trợ cho những tuyên bố về tính hiệu quả của liệu pháp này trong việc điều trị các chứng rối loạn như lo âu và trầm cảm.

Trong ACT, giảm triệu chứng không phải là mục tiêu mà chỉ là tác dụng phụ. Giả định rằng việc tập trung vào những suy nghĩ và hành động tiêu cực là nguyên nhân dẫn đến rối loạn ngay từ đầu. Do đó, nó phản đối niềm tin rằng có một “sự bình thường lành mạnh” mà được xây dựng dựa trên sự hiểu biết rằng tâm lý con người vốn dĩ không có những trải nghiệm tiêu cực.

Điều trị ACT thường được sử dụng với từng cá nhân cũng như các cặp vợ chồng và nhóm. Nó có hiệu quả như cả liệu pháp ngắn hạn và dài hạn. Không có cấu trúc cố định. 

Các nhà trị liệu thường đưa ra các kỹ thuật chánh niệm dựa trên vấn đề đang được nhắm tới. Bạn với tư cách là khách hàng có ảnh hưởng lớn hơn nhiều đến những gì các chiến lược đó bao gồm. Mô hình trị liệu nhận thức này có tính cá nhân hóa cao. Có sáu nguyên tắc cốt lõi được sử dụng để rèn luyện tính linh hoạt về tâm lý, gồm:

• Phân tách nhận thức
• Cái tôi quan sát
• Sống trong hiện tại
• Chấp nhận
• Giá trị
• Hành động cam kết

Nguồn: https://loving.health/en/how-is-act-different-from-cbt/

Biên tập: Martin Minh Điệp, VCP Tâm lý học tâm thức Việt Nam